Urodził się w 1948 roku w Szwecji. Studiował filozofię, matematykę, nauki polityczne i dziennikarstwo. Pracował w telewizji, radiu i prasie. W latach 1985–1989 był korespondentem w Waszyngtonie. Współzałożyciel i wieloletni redaktor naczelny „Moderna Tider” („Współczesność”). Jest komentatorem politycznym „Dagens Nyheter”, prowadzi autorski program publicystyczny w telewizji TV4, publikuje m.in. w „Neue Zürcher Zeitung”, „Süddeutsche Zeitung”, „Lettre Internationale”, „New Perspectives Quarterly” i „The New York Times”. Autor wielu książek, po polsku w 2011 roku ukazał się „Kraj utracony. Moja historia Izraela”. Jest także autorem nagradzanych dokumentów filmowych: „Den svarta staden med det vita huset” („Czarne miasto z białym domem”) i „Goethe och getto” („Goethe i getto”) i laureatem wielu nagród, m.in. nagrody Akademii Szwedzkiej i Wielkiej Nagrody Dziennikarskiej. „Krótki przystanek w drodze z Auschwitz” został wyróżniony Nagrodą Augusta 2012.

Więcej informacji na oficjalnej stronie Autora.

(ur. 1960) – Filolog szwedzki, literaturoznawca, współreżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych („Czas Komedy”, „Był raz dobry świat”, „Tata Kazika”). Za przekłady dramatów uhonorowany w Szwecji nagrodą im. Görana O. Erikssona. Tłumaczył (i opracował wydawniczo) m.in. „Dziennik snów” Swedenborga i „Inferno” Strindberga. Przełożył książkę „Uśmiech Pol Pota” Petera Fröberga Idlinga, która znalazła się w finale drugiej edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki.

Aby dostać pożyczkę, nie trzeba żadnych ambicji. Aby dostać pożyczkę, musisz przez dziesięć lat pozostać zręcznym i pracowitym monterem w Scania-Vabis w Södertälje.

Przeczytaj fragment książki „Krótki przystanek w drodze z Auschwitz” Görana Rosenberga

O „Krótkim przystanku w drodze z Auschwitz” Görana Rosenberga w przekładzie Mariusza Kalinowskiego pisze jurorka Elżbieta Sawicka

Znany szwedzki dziennikarz napisał bardzo osobistą książkę o swoich rodzicach, polskich Żydach, ocalonych z Zagłady. Utrzymaną w stylu, który czytelników nad Wisłą, przyzwyczajonych do powściągliwości i maksymalnej oszczędności w przedstawianiu tej tematyki, może w pierwszej chwili zaskoczyć. A nawet nieco niecierpliwić. „Krótki przystanek w drodze z Auschwitz” to opowieść rozlewna, miejscami czuła i sentymentalna. Świadomie literacka, przybierająca formę listu do nieżyjącego ojca. Ale to opowieść niezwykle przejmująca. Mistrzowska. Szwedzi uhonorowali ją prestiżową Nagrodą Augusta 2012. I już została przetłumaczona na dziesięć języków.
Po polsku teraz ją mamy w znakomitym przekładzie Mariusza Kalinowskiego. Dla wielości języków występujących w tej książce – szeroka, melodyjna fraza narratora, mowa gazetowa, listy pisane po polsku z domieszką jidysz i szwedzkiego, oficjalny język dokumentów – tłumacz znalazł świetny ekwiwalent w polszczyźnie.
Rodzice Rosenberga za sprawą Czerwonego Krzyża po wojnie trafili do Szwecji. W Södertälje mieli mieszkanie, pracę, urodziło im się dwoje dzieci. Po koszmarze łódzkiego getta, obozach i marszu śmierci zamierzali zbudować w szwedzkim raju normalne życie. Nie udało się.
Ojciec nie wychodzi z poobozowej traumy. Cierpi, wymaga leczenia psychiatrycznego. Gniew i gorycz byłego więźnia są tym większe, że bezskutecznie domaga się od państwa niemieckiego zadośćuczynienia za getto i pracę w obozach. Szwedzcy lekarze nie widzą powodu, aby wydać mu zaświadczenie o utracie zdrowia: przecież fizycznie nic mu nie dolega. W roku 1960, „w trzydziestym siódmym roku życia, ścigany czasem Zagłady” Dawid Rosenberg popełnia samobójstwo. Podczas pobytu w szpitalu psychiatrycznym topi się w pobliskim jeziorze. Göran Rosenberg ma wówczas dwanaście lat.
Minie więcej niż pół wieku, zanim zacznie rekonstruować krok po kroku historię życia i śmierci ojca. Okruchy pamięci dziecka są istotne, dodają tej opowieści ciepłego blasku, ale to tylko fragment mozaiki. Ważnym elementem są wspomnienia matki i siostry oraz relacje innych ocalonych. Rosenberg-dziennikarz nie poprzestaje na ich wysłuchaniu. Jedzie do Łodzi, do Auschwitz, do małych niemieckich miejscowości, takich jak Wöbbelin, Watenstedt czy Uchtspringe, które były etapami w drodze „z Auschwitz ku życiu”.
Włącza do książki fragmenty dokumentów i wspomnień z łódzkiego getta, wykorzystuje rodzinne archiwum: pisane po polsku listy młodych zakochanych, Dawida i Haliny, swoich przyszłych rodziców. Sam przeczytał je dopiero po latach, przetłumaczone na szwedzki.
Wertuje stare roczniki gazet. Z nielicznych artykułów o „szwedzkim archipelagu obozowym” dowiaduje się, jak trudno było mieszkańcom zasobnego, niedraśniętego przez wojnę kraju zrozumieć ocalonych. Dostają regularne posiłki, a mimo to podnoszą z ziemi obierki kartofli i każdy wysuszony groszek, zrywają pędy mlecza. „Jakaś mania chomikowania sprawia, że ciągle odkładają sobie coś na zapas, później to stoi i schnie albo pleśnieje, i w końcu nadaje się tylko na paszę dla świń”. Mają napady lęku, histerii, wywołują awantury. Kto na szwedzkiej prowincji może zrozumieć takich ludzi?
Göran Rosenberg usiłuje wytłumaczyć sobie los ojca i innych chorych na Auschwitz. „Jak żona Lota, możecie żyć dalej tylko pod warunkiem, że nie będziecie się oglądać za siebie, ponieważ wtedy, tak jak żona Lota, możecie się zamienić w słup soli”. W innym wariancie: skończyć na dnie jeziora.

Elżbieta Sawicka

Nie jest łatwo zmierzyć się z książką Görana Rosenberga. Jego „Krótki przystanek w drodze z Auschwitz” to zarazem ponura kronika rodzinna, jak i osobisty list do ojca. Esej o okrucieństwie Holokaustu i zapis realiów powojennej rzeczywistości. To wreszcie opowieść o tym, jak trauma z Auschwitz zatruwa życie nie tylko byłych więźniów, ale i ich najbliższych.
Rodzice Görana Rosenberga urodzili się w żydowskich rodzinach w przedwojennej Łodzi. Mimo że obydwoje byli więźniami obozów koncentracyjnych, autor skupia się na ojcu. To z jego przeszłością próbuje się rozliczyć i to jego śladem podąża. Podróż zaczyna się od łódzkiego getta, ciągnie przez nazistowskie obozy koncentracyjne, kończy w małym szwedzkim miasteczku, Södertälje, gdzie Rosenbergowie decydują się zostać, a na świat przychodzi Göran. Ta historia nie ma jednak happy endu (...)
Gabriela Będkowska

Przeczytaj cały tekst „Ojciec odchodzi” Gabrieli Będkowskiej

Więcej informacji o recenzjach studentów Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego

Śladami swoich bliskich zawsze warto podążać, nawet jeżeli są naznaczone ogromnym bólem. Göran Rosenberg rusza w zarówno geograficzną jak i sentymentalną podróż do miejsc, które pomogą mu zrozumieć dramat zmarłego ojca. Ojca, który przeżył Auschwitz z nadzieją na powrót do normalnego świata, ale świat po Holokauście już nigdy nie mógł być dla niego normalny. Krótki przystanek w drodze z Auschwitz to gorzka rekonstrukcja życia Davida Rosenberga, która ukazuje dramat ocalonych Żydów zarówno podczas wojny, jak i po jej zakończeniu. (...)
Bartosz Pyclik

Przeczytaj cały tekst „Po krętych torach” Bartosza Pyclika

Więcej informacji o recenzjach studentów Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego

Pierwsze słowa są ważne. Na przykład: „Przez długi czas kładłem się spać wcześnie.” Tak się zaczyna cykl powieści Prousta W poszukiwaniu straconego czasu. Te same słowa otwierają opowieść Görana Rosenberga: „Przez długi czas wyobrażałem sobie, że...” PRZEZ DŁUGI CZAS. Przypadek? Raczej nie, bo zaraz potem – jak u Prousta – jest o snach i pociągach. Niby wszyscy żyjemy podobnie i śnią nam się podobne sny, ale Krótki przystanek – tak jak W stronę Swanna – to podróż w czasie i zanurzenie w świat dzieciństwa – tutaj: w szwedzkim miasteczku Södertälje, tak jak tam: w Combray. Ot, taki dyskretny ukłon w stronę mistrza – zamawiacza czasu.
Tylko co tłumacz ma zrobić z tym fantem? Respekt dla „muzyczności” tego tekstu miałem/mam i tak. Zadbałem w każdym razie, żeby te pierwsze słowa brzmiały dokładnie tak jak te u Prousta w przekładzie Boya-Żeleńskiego. Akurat to nie było trudne.
*
Jeszcze z warsztatu: Rosenberg uprawia tu „archeologię pamięci”. Wygrzebuje z mroku i próbuje sklejać – no właśnie – co? Praca tłumacza to ponowne otwarcie tekstu na nieoczywistość – fragmenty? Skorupy? Odłamki? Okruchy? W końcu znalazłem – „UŁOMKI pamięci”.
Podoba mi się: ni to Leśmian, ni to Bronisław Linke.
*
Zaglądam do notatek. Parę lat temu w wewnętrznej recenzji dla Czarnego napisałem o Krótkim przystanku:
„Książka bardzo dobra. [...] Trudno ją zakwalifikować: esej, reportaż czy reportaż historyczny, biografia, autobiografia?
Chwilami ma postać rozmowy z nieżyjącym ojcem [...] Rzecz, dość paradoksalnie, bardzo osobista, a zarazem kompletnie wolna od „bebechów” i sentymentalizmu. Za to: rzeczowość i precyzja – fakty, fakty, zawsze ostrość detali – swobodne zmiany planu z „bliskiego” na „ogólny”, nakładające się na siebie perspektywy (psychologiczna, gospodarcza, urbanistyczna, polityczna etc).
Jest to bez przerwy intelektualnie żywe.”
Wszystko prawda.

Mariusz Kalinowski

Laudacja Przewodniczącego Jury Macieja Zaremby Bielawskiego dla Laureatów 6. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki: Swietłany Aleksijewicz, Michała Olszewskiego i Mariusza Kalinowskiego