Miasto Stołeczne Warszawa

LAUREAT WARSZAWSKIEJ NAGRODY EDUKACJI KULTURALNEJ 2015 - I Nagroda – kategoria inne – „Tu - czyTam” - Program Biblioterapia”

Autorzy projektu:
Anna Sadowska, Grażyna Sobieska – Szostakiewicz/ Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy nr 2/ Rembertów

Termin realizacji: Styczeń 2014 – czerwiec 2015

Miejsce realizacji:
Warszawa

Adresaci:
Wychowanki Ośrodka

Liczba uczestników: 18 bezpośrednio, 116 pośrednio

Finansowanie:
Narodowe Centrum Kultury, wkład własny

Realizatorzy:
Anna Sadowska i Grażyna Sobieska –Szostakiewicz
Nauczycielki dyplomowane ze specjalnością resocjalizacja społecznie niedostosowanych. Trenerki Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA, instruktorki teatralne, socjoterapeutki.
Współautorki literackich warsztatów dla nauczycieli, bibliotekarzy oraz wychowawców placówek oświatowych.
Autorki programu w MOW nr 2 „Biblioterapia wychowawcza, jako metoda kształtowania empatii i zachowań prospołecznych”

Pierwszy krok, czyli od czego się zaczęło
Zaczęło się od zajęć z tekstem literackim w Szpitalu Centrum Zdrowia Dziecka. Satysfakcja naszych wychowanek była ogromna. To skłoniło nas do refleksji i zainspirowało do stworzenia programu obejmującego zasięgiem różne grupy społeczne „od przedszkolaka do seniora”.

Cele:
Cele edukacyjne:
- kształtowanie potrzeb kulturalnych oraz alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego;
- rozwijanie zainteresowań, szczególnie czytelniczych;
- stymulowanie twórczości literackiej, plastycznej i muzycznej uczestników zajęć.
Cele wychowawcze:
- wzrost poziomu empatii poprzez tworzenie pozytywnych kontaktów z dziećmi i dorosłymi spoza Ośrodka;
- ćwiczenie empatii i umiejętności społecznych poprzez działania o charakterze wolontariatu;
- przeciwdziałanie agresji poprzez ukazywanie wzorców osobowych, wzorów postępowania na podstawie wybranych utworów literackich;
- pomoc uczestnikom w odkrywaniu mocnych stron i własnych możliwości twórczych.

Rezultaty:
- treningi zadaniowe w Domu Kultury Rembertów, Zespole Szkół Specjalnych z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym oraz autyzmem, Domu Niewidomego Dziecka,w warszawskich Przedszkolach;
- happening literacki;
- spektakle: czarnego teatru i teatrzyku kamishibai (teatr papierowy);
- warsztaty literackie „Muzyka i słowa” – tworzenie wierszy inspirowanych muzyką klasyczną;
- promocja ciekawych i wartościowych książek dla dzieci oraz stworzenie „Listy książek, które coś zmieniły w moim życiu, czegoś mnie nauczyły lub po prostu są godne polecenia…”;
- szkolenia w zakresie biblioterapii dla nauczycieli, wolontariuszy oraz grupy bibliotekarzy z Warszawy i województwa mazowieckiego.
Program wspierał młodzież w rozwoju potencjału osobistego poprzez umożliwienie kreatywnego udziału w kulturze i pracy na rzecz innych grup ludzi. Efekty projektu pokazały, że kultura może być narzędziem zmiany w placówce resocjalizacyjnej.

Oryginalność koncepcji
Nastolatki z domów o niskim kapitale kulturowym wchodzą w świat kultury i sztuki – przy okazji i poprzez działania wolontariackie z osobami, które mają również ograniczony dostęp do kultury.
Działania projektu dotyczą różnych obszarów kultury – głównie książek i twórczości literackiej oraz sztuk plastycznych, teatru, happeningów, muzyki. Część działań odbywała się w Domach Kultury, w Muzeum Narodowym, w Teatrze Powszechnym czy w Polskim Radio.

Umiejętności uczestników
- nawiązanie przyjacielskich kontaktów z twórcami kultury;
- umiejętność wchodzenia w dobre relacje z dorosłymi (wzór tzw. „dobrego dorosłego” jako korekta dotychczasowych doświadczeń);
- osiągnięcie sukcesu przez wychowanki w obszarze kompetencji społecznych;
- zmiana myślenia o sobie i swoich możliwościach - wzrost poczucia własnej wartości;
- zmiana wizerunku społecznego wychowanek placówki resocjalizacyjnej u osób z zewnątrz – destygmatyzacja.

Co było najtrudniejsze?
Pogodzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych z zadaniami wynikającymi z realizacji programu.

Czego się nie spodziewaliśmy?
- że dziewczyny będą samodzielnie prowadzić zajęcia dla dzieci, wykorzystując wartościowy tekst literacki;
- że dziewczyny będą równorzędnymi partnerami w rozmowach z ludźmi kultury (niewielkie bariery komunikacyjne);
- że po zakończeniu cyklu zajęć wszystkie dziewczęta prosiły o możliwość dalszego udziału w projekcie.

Co sprawiło nam największą radość?
- słowa uznania dla postawy i działań wolontariuszek od osób dorosłych spoza placówki, uczestników zajęć TU-czyTAM;
- obserwowanie, w jaki sposób dziewczyny odnoszą się do uczestników zajęć (szczególnie osób z niepełnosprawnością) - umiejętność współpracy i gotowość do pomocy.